S O Y L U E D E B İ Y A T
Alain BOSQUET
Alain BOSQUET (1919-1998)28 Mart 1919'da Ukrayna'nın Odessa kentinde doğdu. Asıl adı Anatole Bisk’tir. Bir yaşında iken ailesi Bulgaristan’a göç etti.Bir süre Varna ve Sofya’da yoksulluk içinde yaşayan aile 1925 yılında Belçika’ya göç etti. Belçika vatandaşlığına kabul edildi. Brüksel Özgür Üniversitesi ve Sorbonne Üniversitesi’nde felsefe öğrenimi gördü. 1940 yılında Almanların Belçika'yı işgali üzerine orduya yazıldı. Ordunun dağıtılması üzerine 1942 yılında Avrupa ülkeleri ve Küba üzerinden ABD'ye geçti, New York’a yerleşti. New York’ta, De Gaulle yanlısı Fransız gazetesi La Voix de la France’ta çalışmaya başladı, André Breton ve Saint John Perse gibi göçmen Fransız ozanlarıyla tanıştı. Ardından Amerikan ordusuna yazılarak ABD vatandaşlığına geçti. ABD ordusunda iken Normandiya ve Versailles’a geldi; savaşın son günlerinde ve sonrasında bir süre Berlin’de bulundu.
1951 yılında Paris’e döndü ve kendini bütünüyle edebiyat çalışmalarına verdi. Combat, le Figaro, le Monde, la Nouvelle Revue Française, Nota bene’de çalıştı. Fransa vatandaşlığına 1980 yılında geçti. Belçika Kraliyet Fransız Dil ve Edebiyatı Akademisi ile Quebec Edebiyat Akademisi üyesi olan Bosquet, Mallarmé Akademisi’nin başkanlığını yaptı. Yaşamı sürgünler ve savruluşlarla geçen Alain Bosquet, kendini bu gezegende yerleşmiş bir yabancı olarak görmüş ve yapıtlarında her zaman aynı anda bütün dünyaya seslenme özlemini dile getirmiş; ses öğesini şiirinde gizli notalama gibi kullanmış, çağrışımı sınırlı ama şaşırtıcı imgelere dayalı arı bir şiir kurmuştur. 8 Mart 1998 tarihinde Paris’te yaşamını yitirdi.
Yapıtları
A la mémorie de ma planète (1948)
Langue morte (Ölü Dil, 1952)
Premier testament (1957)
Deuxième testament (1959)
Maitre objet (1962)
Quatre testaments et autres poemes (1967)
100 notes pour une solitude (1970)
Notes pour un amour (1972)
Notes pour un pluriel (1974)
Le livre du doute et de la grâce (1977)
Ödülleri
1952 Guillaume Apollinaire Ödülü
1968 Fransız Akademisi Büyük Şiir Ödülü
1978 Fransız Eleştirmenler Sendikası Ödülü
Şiirlerinden Örnekler
SÖZCÜKLERİN YAZGISI
Her sabah at sözcüğü
kalkıp yemini yiyor
Giyip yeşil gömleğini
sapan sürüyor mevsim sözcüğü
Bir yıldız parçası için
canla başla çalışıyor
leylek sözcüğü
Tartışıyor inatçı umutla
sürgün sözcüğü.
Yalnızca okyanus sözcüğü
daha özgür sayabilir kendini:
Durmadan yolculuklar yapıyor
genç balinalarla.
Emeklilik hakları yoktur,
iyi davranın sözcüklere
Çeviri: Özdemir İnce
HİÇBİR ŞEY
tanrısal, sıfırın altında sen sıfırdan küçük
kargınmış teniyle
unutulmuş tiniyle
aldatıyorum
bütün kadınları
seni kabul ederken
ökçenin kabul ettiği gibi
ezmeyi kaldırımda bir patlıcanı
sana veriyorum
varlığımı
onurumu gezegenimi
evreni, haça gerdiğim uğruna
hiçe duyulan saygı
dişileşip gitti
TAN OLMAK
Tan olmak
kutsamak için tanı;
kuş olmak
hayran olmak için kuşa;
çimen olmak
yaraşmak için çimen yaşamına:
yitmekti sevmek
sevilende.
Yele oldum
(günaydın, kısrak!)
Taşyaprağı oldum,
(iyi akşamlar, gelincik!)
ve şu yassı çakıl
öteki çakılların arasında
dalgaların çarptığı.
Değişim,
artık değişmek istemiyorum:
seviyorum.
Aşk,
artık sevmek istemiyorum:
değişiyorum.
Çeviri : Özdemir İNCE
OT
Altı Karayılanlı Ormanda
kollarımla bir meşeyi sararak haykırdım:
“Öleceğim.”
Gök yanıtladı: “Beni ırgalamaz.”
Dere durmadı
ve çakıltaşı bana dedi:
“Bu benim işim değil
çünkü yüzlerce kez öldüm ben tınlamadan.”
Bana aldırmayan karınca:
“Hiçbir şey anlamak istemiyorum” dedi.
Oysa bir ot çok daha sevecen yaklaştı:
“Hâlâ ısrarlıysan, seni yeniden örtebilirim.”
BEAUJON HASTANESİ
I
Göğsümde
bir tren devrildi.
Ben bir kazanım.
Bir lastik teker.
Şarkıların biraz
oksijen istedikleri
bu yaşlı yüreği sakinleştirmeye
yeter mi bir iğne?
Göğsümde bir demir yığını
bağımsız olmak istiyor.
II
Yüzüm yok benim:
bir grafik, yanan bir düğme,
ekranda bir zigzag.
Kan benim kanım değil,
bir şişeden geliyor,
bir tur atıyor ve kentin altında
üvez ağaçlarının ortasında
bir kanaldan çekip gidiyor.
Anonimliği öğreniyorum.
Bir sayıyım ben.
Süngerim.
III
Evren bir yatak,
ovası var, plajı, tatlı tatlı
inleyen ırmağı var.
Buradakileri ziyaret ediyorum:
havlu, küvet,
kendisiyle tartıştığım şırınga
çünkü yaşam karmaşa, çünkü yaşam pıhtı.
Bazen bir örtü altında tir tir
bakım isteyen bir şiir
buluyorum.
Yatak, evrenim oluyor.
IV
Küçülmeyi öğrenmek gerek.
Dört duvar sarı
uzakta bir hastalık ateşi gibi
geniş alanım varken.
Pencere hiçliğe bakıyor,
gece korkuya.
Çıkarıp atıyorum ceketimi, ayakkabılarımı
ve on iki sözcüğe indiriyorum şu eski sözlüğü.
Giysi dolabı herhangi bir çocukluktan söz ediyor bana.
Tavandan biraz yaklaşmasını istiyorum.
Tek kola ihtiyacım var
ve yarım bir dize.
Bir saat sürüyor bir yüzyıl.
Siliyorum bir perşembeyi, pazarı, salıyı.
Tasarruf ediyorum yaşlılıktan.
V
Söyler misiniz, kimin kanıdır
damarlarımda dolaşan?
Cesaretiniz yok mu yanıtlamaya?
Laboratuar analizlerinden
yeterli bir sonuç çıkmıyor.
Ne şu adama ait bu kan
ne safkan ceylanlara,
ne de şafaktan önce
benim için toplanan yıldızlara.
Bir hemşire sır veriyor:
O Denizin kanı bu:
onca köpük, bir camgöz,
bir ada ve bir yığın esriklik!
Çeviri : Aytekin KARAÇOBAN
BİLGİSAYAR
"Jean Ghata'ya"
Tıraş bıçakları ikiye bölüyorlar sözcüklerimizi.
Kimin ağzından çıkıyoruz? Evren, şafağın
sislerinde yitmiş bir Boeing.
Hiçbir şeyi sevmiyoruz bilgisayar çağında.
Yıldızların gebeliğini öngörmek yeterli.
Kapak mankeni kızlar geveze şairlere
randevu vermiyorlar artık. Anlamak isteyenler
dom dom kurşunu yiyecekler karınlarına.
Ruh, çok pahalı bir köpek: sandviç atılsın kendisine!
Özlem mühürlenmiş. Kuşkunun onuruna
sıkıntımızdan daha uzun metrajlı bir film çevireceğiz.
Kim boşaltacak karşılıksız gözlerimizi
bir banka gibi? Kutsal dağ hapını içiyor
ve hiç gebe kalmayacak.
Çeviri : Aytekin KARAÇOBAN
OZANIN AŞKI
Bir ozan seviyor sizi
dişi bir meşe olmak
hakkı tanıyor size
yüz tapınaklı bir ırmak
gezgin bir kuyrukluyıldız
bir ozan seviyor sizi
alıştırmak için sizi
kenar mahallelerine
siz olacak evrenin
bir ozan seviyor sizi
ve sorumlu tutuyor sizi
çok uzun bir sonsuzluktan
uysal tanlardan
uçan balıklı göllerden
bir ozan seviyor sizi
ve her şey izinli size
mutlu böcek
kutsalın kutsalı günah
bir ozan öldürüyor sizi
daha çok sevmek için
sizinle besleyeceği sözcükleri
Çeviri : Özdemir İNCE