S O Y L U E D E B İ Y A T
René CHAR.
René CHAR (1907-1988)14 Haziran 1907'de L’Îsle-en-Sorgue’da doğdu. Avignon Lisesi ve d’Aix-en-Provence Üniversitesi’nde öğrenim gördü. İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi işgaline karşı Direniş Hareketi’nde görev alarak Provence bölgesinde ‘Yüzbaşı Alexander’ takma adıyla bir taşra çetesinin komutanlığını yaptı. Büyük yararlılık gösteren ozan Savaştan sonra Savaştan sonra doğduğu yer olan L’Îsle-en-Sorgue’a yerleşti. 19 Şubat 1988'de Paris’te öldü.
Gençliğinde kısa bir süre gerçeküstücülük akımına katıldıktan sonra, şiirlerinde tümüyle kendine özgü bir uslüp yaratmayı başaran René Char kendinden sonraki kuşakları hem biçem hem de içerik açısından etkilemiştir. Şaşırtıcı imgeler taşıyan şiirlerindeki ağırbaşlı sesle dikkati çeker. Daha çok Fransa'nın kır ve köy yaşayışından esinlendi. Özdeyişler ve yoğun imgelerle gelişen kısa ve özlü şiirler yazdı. Mağrur ama gösterişsiz bir alay içeren, yer yer ahlaksal bir boyut taşıyan ekonomik ve son derece çetin bir ‘hermetik’ şiire yöneldi. Düzyazı şiirler de yazan Char, 1966'da tüm yapıtları için Eleştirmenler Ödülü’nü aldı.
Başlıca Yapıtları:
Seuls Demeurent
Feuillets d'Hypnos
Füreur et mystére
La Parole en Archipel
L'Âge Cassant
Trois Coup Sous Les Arbes
Le Chien Du Coeur
La Nuit Talismaniue
SurLa poésie
René CHAR
Fransız şair René Char 14 Haziran 1907'de L'Îsle-en-Sorgue'da doğdu, 19 Şubat 1988'de Paris'te öldü. Avignon Lisesi ve d'Aix-en-Provence Üniversitesi'nde öğrenim gördü.İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi işgaline karşı Direniş Hareketi'nde görev alarak Provence bölgesinde 'Yüzbaşı Alexander' takma adıyla bir taşra çetesinin komutanlığını yaptı. Savaştan sonra doğduğu yer olan L'Îsle-en-Sorgue'a yerleşti. René Char kendinden sonraki kuşakları hem biçem hem de içerik açısından etkilemiştir. Başlangıçta Gerçeküstücülüğü benimsemiş, sonradan uzaklaşmış; özdeyişler ve yoğun imgelerle gelişen kısa ve özlü şiirler yaratmış, mağrur ama gösterişsiz bir alay içeren, yer yer ahlaksal bir boyut taşıyan ekonomik ve son derece çetin bir 'hermetik' şiire yönelmiştir. Düzyazı şiirler de yazan Char, karşıt düşünceleri iç içe geçirişiyle Heraklitos-Heidegger esintileri de barındıran farklı ve özgün bir söyleyiş elde etmiştir. 1966'da tüm yapıtları için Eleştirmenler Ödülü'nü (Prix des Critiques) almıştır.
YAPITLARI
Les clothes sur le coeur (Kalpteki Çanlar, 1928)
Ralentir travaux (Paul Éluard ve André Breton'la birlikte, İşi Yavaşlatma, 1930)
Le Marteau sans maître (Ustasız Çekiç, 1934)
Feuillets d'Hypnos (Hipnoz Yaprakları, 1946)
Fureur et mystère (Dehşet ve Gizem, 1948)
Les Matinaux (Erken Kalkanlar, 1950)
Recherche de la base et du somnet (Temel ve Doruk Arayışı, 1955)
Commune présence (Ortak Varoluş, 1964)
Dans la pluie giboyeuse (Ahmak Islatan, 1968)
Le Chien de coeur (Gönül Köpeği,1969)
La Nuit talismanique (Tılsımlı Gece, 1972)
Fenêtres dormantes et porte su le toit (Kapalı Pencereler ve Çatıdaki Kapı, 1974)
Commune rencontre (Ortak Buluşma, 1978)
Le soleil des eaux (Suların Güneşi, 1949, oyun)
TÜRKÇE'DE RENÉ CHAR
Seçilmiş Şiirler, René Char, Çeviri: Tahsin Saraç, Adam Yayınları, İstanbul,1983
**
AYKIRI DAVRANMAK
Var olan evcil domuzlarınıza boyun eğin siz. Var olmayan tanrılarımın
yolundan gideceğim ben.
İnsan kalacağız biz bağışlanmazlık pahasına.
René CHAR
**
SEVDİĞİMİN GİYSİSİ DENİZ FENERİ MAVİ
Sevdiğimin giysisi deniz feneri mavi
öpüyorum yalımını yüzünün
ışınların gizli bir sevinçle uyuduğu.
Seviyorum, hıçkırıyorum. Dipdiriyim
ve senin yüreğin bu Sabah Yıldızı
kızaran, o yengi saatinde
savaşı başlamadan burçların.
Yellerle yaralanan
yelkene dönsün etim,
senden uzakta.
Kırmızı Açlık
Çılgındın sen.
Ne de uzaklarda kaldı şimdi!
Öldün, bir parmağın ağzının önünde,
Soylu bir devinimde,
Sevgi gösterisine bir son vermek için;
Yeşil bir paylaşımın soğuk güneşinde.
Öylesine güzeldin ki hiç kimse ayırdına varamadı ölümünün.
Sonra, gece olmuştu, benimle yola çıktın.
Güvensizlik tanımayan çıplaklık
Yüreğinin çürüttüğü göğüsler.
Bu rasgele dünyada rahatça
Seni kollarına alıp sıkan bir adam
Sofraya geçti.
Saygın ol, var değilsin yoksa.
René Char
Çeviri: Tahsin Saraç
***
NÖBETÇİNİN ÖĞÜDÜ
Bıçaktan fışkıran meyve,
Tadı yankı olan güzellik,
Kerpeten ağızlı tansökümü,
Dağıtılmak istenen sevgililer,
Önlük takınmış kadın,
Surları tırmalayan tırnak,
Arazi olun! Arazi olun!
René CHAR
*
GERÇEKLER HÜRRİYETİ GETİRECEK
Gecesin sen, lâmbasın;
Bu baca görmen için,
Bu döşek dinlenmen için,
İçmen için bu su;
Işığındır can veren insanlara,
Duvarlar bu insanlar için,
Ey Mariée,
Ey tutsak kadın!
René CHAR
PAYLAŞIM sibel EYLÜL
Çıkış
Söndü herşey:
Gün, iç-ışık.
Ağrılı kütle,
Bulamıyordum gerçek zamanımı,
Evimi.
Kötü ölmüş, ölülerin rahvanı
Çalarken bütün boşluklarda
Bulutlu bir gökte
Sınırsızlaşıyordum.
Bu yerin olmayandan beslenip,
Adım adım, avunarak biraz.
Dolu olacaktır omuzumun
Savaştığı bağ,
Güneşle, onsuz ve.
René Char
Çeviri: Enis Batu
Kırmızı Açlık
Çılgındın sen.
Ne de uzaklarda kaldı şimdi!
Öldün, bir parmağın ağzının önünde,
Soylu bir devinimde,
Sevgi gösterisine bir son vermek için;
Yeşil bir paylaşımın soğuk güneşinde.
Öylesine güzeldin ki hiç kimse ayırdına varamadı ölümünün.
Sonra, gece olmuştu, benimle yola çıktın.
Güvensizlik tanımayan çıplaklık
Yüreğinin çürüttüğü göğüsler.
Bu rasgele dünyada rahatça
Seni kollarına alıp sıkan bir adam
Sofraya geçti.
Saygın ol, var değilsin yoksa.
René Char
Çeviri: Tahsin Saraç
PAYLAŞIM MERAL ÖZCAN
bugün 300 ziyaretçi (365 klik) burdaydı!
